Nurdoğan A. ERGÜN
Türkiye, yüksek enflasyon ortamından kararlı bir ekonomik programla çıkmaya çalışırken, iç tüketimde daralan taleple birlikte düşen iş hacimleri başta KOBİ’ler olmak üzere firmalarda sancılı bir süreç yaşatıyor. Artan nakit sıkışıklığının da etkisiyle alacak tahsilatları alarm veriyor.
Alacaklarını tahsil edemeyen bazı firmalarda nakit akış dengesinin bozulmasıyla iflaslar yaşanırken, özellikle KOBİ ölçeğindeki bazı şirketler ise takas, barter gibi yöntemlerle ayakta kalmaya çalışıyor. Piyasa içinden gelen uyarılar ‘zararına’ da olsa alacakları tahsil edecek çözümler geliştirilmesi yönünde.
TÜGİAD Başkanı Gürkan YILDIRIM: Borçlar enflasyonda eriyince alacaklı mağdur oluyor
Türkiye Genç İş İnsanları Derneği (TÜGİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Gürkan Yıldırım, birçok işletmenin piyasadan alacaklarını tahsil etme noktasında sıkıntılar oluşmaya başladığına da dikkat çekerek, “Gerekirse iskonto yapılıp alacaklar bir an önce tahsil edilmeli” önerisinde bulundu.
Bir işletmenin ve girişimcinin süreci yakından takip etmesi gerektiğini söyleyen Yıldırım, şunları söyledi: “Raporlarımızda da firmalara alacaklarını tahsil etmelerine yönelik ciddi uyarılarda bulunduk. Bu sadece regülatörlerle de yürüyecek bir süreç değil. Türkiye’de ticaret mahkemelerinin ihtisaslaşması ve yargılama süreçlerinin kısalması konusunu gündeme almak lazım. Bazı durumlarda borçlu, borcunu enflasyona yedirip alacaklıyı ciddi şekilde mağdur edebiliyor” diye konuştu.
KOBİDER Başkanı Nurettin ÖZGENÇ: Bu dönemde takas talebi çok arttı
Piyasada borç vadelerinin uzadığını ve ödemelerde sıkıntı yaşandığını söyleyen Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Derneği (KOBİDER) Başkanı Nurettin Özgenç, piyasadaki nakit sıkıntısının, ödemelerde dengeyi bozduğunu belirtti. Özellikle KOBİ’lerin büyük sıkıntı yaşadığını dile getiren Özgenç, “Alacak nakit para yoksa KOBİ’ler de kendi çözümlerini bulmaya çalışıyor.
Bu dönemde takas talebi oldukça artmış durumda. Bir firmanın başka bir firmadan alacağı varsa kullanabileceği ürün ya da hammadde ile alacağını tahsil etmeye çalışıyor. Hiç alamamaktansa KOBİ’ler bu şekilde farklı çözüm arayışında” dedi. Mevcut durumda nakit sıkışıklığının bir süre daha devam edeceğini ifade eden Özgenç, dolayısıyla takas yönteminin genele yayılma ihtimaline dikkat çekti.
Politika faizinin hala yüzde 50’de tutulmasıyla KOBİ’lerin finansmana ulaşmakta güçlük yaşadığını anlatan Özgenç, “Faizlerin yüzde 50’yi aştığı bir dönemde hiçbir KOBİ, kredi alamıyor. Bu da piyasadaki nakit akış dengesini bozuyor. Bankaların kredi vadeleri de çok kısa. Bu dönemde KOBİ’lerin rekabet şansı yok” diye konuştu.
Enflasyonla mücadele kapsamında talebi düşürecek adımlar atıldığını hatırlatan Özgenç, şunları söyledi: “Hayat pahalılığı olduğu gerçek ama KOBİ’lerin de yaşaması için reel anlamda krediye erişmesi lazım. Bugüne kadar krediler tüketim yerine reel sektörlere aktarılsaydı fiyatlar da bu kadar artmazdı. Bu saatten sonra kredilerin tüketen değil üreten kesime açılması gerekiyor.”
TUSİD Başkanı Bekir TOPUZ: KOBİ’lerde ödeme güçlüğü yaşanıyor
Endüstriyel mutfak ekipmanları sektöründe de nakit akışı sıkıntısı yaşandığını dile getiren Endüstriyel Mutfak, Çamaşırhane, Servis ve Ekipmanları Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TUSİD) Başkanı Bekir Topuz, “Yüksek faiz, enflasyon ve uzayan vadelerin yarattığı finansal döngü içinde, üretme azmimizi kaybetmemek için direnmeye ve mücadeleye devam ediyoruz” dedi.
Turizm ve restoran sektöründeki yavaşlamanın, düşük talep ve uzun vadeler olarak sektöre yansıdığını anlatan Topuz, şöyle devam etti: “Özellikle resort bölgelerinde sezonluk çalışan KOBİ’ler ödeme güçlüğü içinde.
Döviz bazlı ithal hammadde ve peşin alımlarla çalışan sektörün, alıcılardan gelen vade sürelerinin uzaması taleplerini tolere edebilmesi mümkün değil. Müşterinin talep ettiği vadeye olumlu cevap verememek de kapasite kullanımına negatif yansıyor.” İç pazarda yaşanan ödeme akışının ağırlaşması, ihracattaki yavaşlama ve finansmana erişimin zorlaşması gibi faktörler üst üste gelince sanayicinin yatırım iştahının düştüğünü vurgulayan Topuz, “Sektördeki üreticilerin yeni yatırımlarını erteleme ya da öz kaynaklarıyla yavaş ve tedbirli şekilde ilerlemeyi tercih ettiğini görüyoruz” dedi.
TÜRKONFED Başkan Yardımcısı Öner ÇELEBİ: Bazı şirketler ödeme vadesini çok uzatıyor
Piyasada alacak tahsilatları konusunda sıkıntı yaşandığını söyleyen Omega Grup Yönetim Kurulu Başkanı ve TÜRKONFED Başkan Yardımcısı Öner Çelebi, “Bazı kurumlar finansmana ulaşamadıkları için ödemeleri yapamıyor, vadeleri uzatıyorlar. Bazıları bu durumu kullanıyor. Büyük şirketlerin KOBİ’lere ödeme vadesi bu kadar uzun olmamalı. Avrupa’daki gibi bunun bir standardı olmalı” dedi.
Avrupalı büyük firmaların ödeme vadeleriyle ilgili borsaya açıklama yaptığını ileten Çelebi, şunları söyledi: “Bu ne kadar kısa tutulursa o kadar gururla paylaşılır. Biz de ise ne kadar uzun yapabilirim derdi var. Bu firmaların inisiyatifine bırakılamayacak kadar önemli bir konu. Bir takım regülasyonlar işletilmeli. Alacak mevzusu çok önemli.” Büyük şirketlerin tedarikçilerini koruma bilincinde olması gerektiğine vurgulayan Çelebi, “Bizi biz yapan tedarikçilerimizdir. Onlar güçlü olup ayakta kalırsa Türkiye güçlü olur” dedi.
ZÜCDER Başkanı Mesut ÖKSÜZ: Para akışı durunca mal kırdırma başladı
İnsanların zorunlu kira, gıda, sağlık ve ulaşım dışındaki harcamalarını en aza indirdiğini söyleyen Züccaciyeciler Derneği (ZÜCDER) Başkanı Mesut Öksüz, “2024’ün son çeyreğinden itibaren düzelmeye başlanılması beklenen ekonomiyi dört gözle bekler hale geldiler. Herkes ayağını yorganına göre uzatmaya başladı” dedi. Kredi kartlarına taksitin kaldırılmasının özellikle züccaciye, mobilya, beyaz eşya gibi sektörleri zora soktuğunu belirten Öksüz, “Operasyonel ve durmayan maliyetler söz konusu. Para akışı olmayınca kredi çekiliyordu.
O da bu faizlerle imkansız hale geldi. İnsanlar uzun yıllar emek ederek kurdukları işlerini kaybetmemek için öncelikle birikimlerini kullanıyor. İmkânı olan, elinde malı olan nakite dönebilmek için maliyetine, hatta pek çok koşulda maliyetinin de altına ürünlerini satıp günlerini geçirmeye çalışıyor” diye konuştu. Sektörde henüz konkordato taleplerinin çok fazla ortaya çıkmadığını kaydeden Öksüz, “Bu öyle bir şey ki bir tek şirketin konkordatosu dahi onunla iş yapan şirketin ve izleyen şirketlerin nakit akışını bozarak zincirleme şekilde domino taşları gibi istenmeyen sonuçlar doğurabilir” yorumunu yaptı.
TOBB Meclis Üyesi Murat ASLAN: Çek kırdırmalarda ciddi artış var
Piyasada borç ödemelerinde ciddi sıkıntıların başladığını söyleyen Schafer CEO’su ve TOBB ile İTO Meclis Üyesi Murat Aslan, sektörde çok fazla çek kırdırma ve ertelemelerin yaşandığını belirtti. “Sektörde konkordatolar başlıyor” dedi. Aslan, sözlerine “Bu faiz oranlarıyla artık krediye erişmek mümkün değil. Bu da sadece sektörümüzde değil bütün sektörlerde borç ödemeleriyle ilgili sıkıntıların başlamasına neden oluyor. Bir sektörde başlayan sorun, zincirleme etkiliyor. Yılın son çeyreğinin perakende sektörü açısından hareketli olması beklenir. Ama talep düşmesiyle o zamana kadar perakendede ciddi bir daralma olacak” diye devam etti.
Karşılıksız çek adedi temmuzda %149.9 arttı
Takasbank Çek Takas Sistemi’ne ibraz edilip karşılıksız kalan çek adedi temmuz ayında bir önceki aya göre artış gösterdi. Karşılıksız çek tutarı bir önceki aydaki 6,45 milyar TL’den 15,77 milyar TL’ye çıktı. Toplam ibraz edilen çek adedi bir önceki aydaki 614 bin 764 adetten 1 milyon 472 bin 257 adede, tutarı ise 307,4 milyar TL’den 606,3 milyar TL’ye yükseldi. Mahsuplaşmaya tabi çek adedi 587 bin 233 adetten 1 milyon 411 bin 262 adede, tutarı 284,7 milyar TL’den 557,8 milyar TL’ye çıktı.
Türkiye Bankalar Birliği (TBB) verilerine göre, 2024 Ocak-Haziran döneminde bankalara ibraz anında karşılıksız çıkan 14 bin keşideciye ait 112 bin adet çekin toplam tutarı 68 milyar TL oldu. İlk 6 ayda karşılıksız işlemi yapılan çeklerin bankalara ibraz edilen çeklere oranı geçen yılın aynı dönemine göre tutar olarak yüzde 2.4, adet olarak yüzde 1.8 arttı.
